راهکارهای موثر برای جلوگیری از رفتارهای مخرب نوجوانان چیست؟
در روزهایی که بچه ها همه زمان خود را در خانه کنار والدین شان می گذرانند ممکن است بر سر موارد متعددی بحث و جدل بین نوجوان و والدین او اتفاق بیفتد. راهکارهای مفید و موثر برای جلوگیری از رفتارهای مخرب در این موقعیت‌ها چیست؟
به گزارش راهبرد معاصر نوجوانان و والدین‌شان این روزها زندگی جدیدی را تجربه میکنند. درس خواندن در خانه در بستر فضای مجازی آن هم به صورت بیست و چهار ساعته کنار خانواده بودن، اتفاق جدیدی‌ست که قطعا به مهارت‌آموزی جدید هم نیاز دارد. به مناسبت هفته نوجوان تصمیم داریم بسته مهارتی ویژه نوجوانان و والدین‌شان در ایام کرونایی ارائه دهیم تا کمکی برای مهارت افزایی نوجوانان و خانواده آنها در این ایام باشیم.
برای برقراری ارتباط صحیح و مناسب با فرزندان نه تنها لازم است پدرها و مادرها بدانند که چه کارهایی را باید انجام بدهند بلکه بسیار مهم است که «نبایدهای ارتباطی» در ارتباط با نوجوان را هم بشناسند. نباید های ارتباطی تربیتی در واقع نکات کلیدی هستند که به ما نشان می دهند در مسیر فرزندپروری چه رفتارها و سخنانی به برقراری تعامل مثبت ما و فرزندمان صدمه زده و او را هر روز از ما دورتر و دورتر می کنند. مهم‌ترین مورد ممنوعه ارتباط با نوجوانان این است که به شدت مراقبت کنید تا در بین بحث و گفتگو به شخصیت او توهین نکنید، بحث‌تان به ناسزا کشیده نشود و به او بی‌احترامی نکنید. پیامبر(ص) می‌فرمایند: «اکرِمُوا أولادَکُم و أحسِنوا آدابَهُم یُغفَرلَکُم»؛ فرزند خود را گرامی بدارید و آنان را خوب تربیت کنید تا آمرزیده شوید.»
بسیار مهم است که والدین بدانند چه رفتارها یا حرف هایی می تواند به رابطه آنها و بچه ها صدمه بزند، پس بهتر است همین امروز یک قلم و کاغذ بردارید و لیستی از رفتارها و گفتارهایی که خودتان احساس می کنید آفت های سبک فرزندپروری شما هستند را یادداشت کنید. ما هم در این جا به برخی از این نبایدهای کلامی و غیرکلامی مشکل ساز در ارتباط شما و فرزندتان اشاره می کنیم.
1- به نوجوان‌تان نگویید: « تو حق مخالفت کردن نداری!»
طبیعی‌ست که در دوران نوجوانی فرزندان‌تان درباره موارد و مسائل مختلف با او گفتگو کنید و در بیشتر این گفتگوها کارتان به بحث و یا حتی دعوا کشیده شود. فرزند شما در دوران نوجوانی به دنبال استقلال‌طلبی‌ست و این روحیه استقلال‌طلبی در او منجر به مخالفت با شما می‌شود. فرقی نمی‌کند موضوع دعوا یا بحث‌تان چه باشد، مهم این است که نوجوان‌تان می‌خواهد در آن دعوا به اصطلاح حرف خود را به کرسی بنشاند. از طرفی شما هم به عنوان والد انتظار مخالفت کردن فرزند نوجوان‌تان را ندارید. همین تعارض بین دیدگاه شما و روحیه استقلال‌طلبی فرزندتان می‌تواند یک موضوع ساده را به دعوا و جنجال تبدیل کند. در قدم اول موارد مورد اختلاف در طول دو هفته را یادداشت کنید هم از لحاظ موضوع دعوا و هم به جهت تعداد دفعات بحث کردن‌تان. اما در همین حین تصمیم بگیرید مطلقا از توهین کردن و بی‌احترامی به نوجوان‌تان خودداری کنید. ممکن است او مدام با پرخاشگری جمله هایی به زبان بیاورد که شما را عصبانی‌تر کند. هرگز به او نگویید که تو حق مخالفت کردن نداری! به این ماجرا آگاه باشید و سکوت کنید و با صدای آرام و لحنی شمرده تاکیید کنید:«به نظر من امروز هردوی ما عصبانی هستیم و الان زمان مناسبی برای ادامه دادن بحث نیست».
2-هرگز فرزندتان را به فردی که دوستش ندارید نسبت ندهید
وقتی فرزند نوجوان‌تان روی یکی از خواسته‌هایش پافشاری میکند و شما با خواسته او مخالف هستید و سعی در متقاعد کردنش دارید و به احتمال زیاد هم موفق نمی‌شوید، اجازه ندهید کار به جدل کشیده شود. در این میان آسیب‌زننده‌ترین جمله این است که او را به کسی تشبیه کنید که قبلا از آن فرد انتقاد کرده اید. مثلا هرگز به نوجوان‌تان نگویید: « اخلاقت دقیقا مثل پدرت می‌مونه» یا مثلا«عموت هم همین طوریه که به حرف کسی گوش نمیده و شکست خورده» و ...
بیان این جمله‌ها نه تنها فایده‌ی تربیتی خاصی نخواهد داشت بلکه علاوه بر اینکه به فرزندتان آسیب روحی می‌زند و او فکر میکند دیگر حمایت شما را ندارد، او را از شما دور و جدا نیز میکند.
3- به نوجوان‌تان نگویید از داشتن او پشیمان هستید
بعضی از والدین وقتی به شدت از فرزند نوجوان خود عصبانی می‌شوند جمله‌هایی را به زبان می‌آورند که شاید هرگز نتوان اثر مخرب آن جمله‌ها را از ذهن و روان نوجوان پاک کرد. برای مثال خیلی از مادرها به هنگام عصبانیت با این جمله که « کاش اصلا بچه‌دار نمی‌شدم» و «ای کاش تو رو نداشتم» و یا «من چه گناهی کردم خدا تو رو به من داد» و ... روحیه نوجوان خود را تخریب میکنند. وقتی مشکلی پیش می‌آید در هر سطحی که باشد،بیان و ابراز این جمله‌ها کوچک‌ترین کمکی به حل مشکل نوجوان‌تان نخواهد کرد.
4- از امکاناتی که در اختیارش قرار دادید ابزار فشار نسازید
وقتی از نوجوان‌تان کار اشتباهی سر زد و یا اینکه به حرف و توصیه‌تان گوش نداد در آن لحظه به دنبال انتقام گرفتن با امکاناتی که در اختیار او قرار داده‌اید نباشید و از آن امکانات به عنوان ابزار فشار استفاده نکنید. برای مثال نگویید :« حالا که به حرفم گوش نمیدی موبایلت رو ازت میگیرم» و یا « به بابات می‌گم دیگه بهت پول نده» و یا « از امشب اینترنتت رو قطع می‌کنیم تا بفهمی یه من ماست چقدر کره داره!» ... شما با بیان این جمله ها صرفا نوجوان‌تان را وارد دور باطل لجبازی می‌کنید.
5- هرگز در حضور نوجوان‌تان آرزوی مرگ نکنید!
نوجوانی خصلت پیچیده و عجیبی دارد. اگر والدین آگاهی باشیم حتما روزهای نوجوانی خودمان را به یاد داریم. درست از زمانه تغییر کرده و آگاهی والدین بیشتر شده است اما فشار و استرس روزهای دوران نوجوانی هم‌چنان به قوت خود باقی‌ست. وقتی فرزند نوجوان‌تان دست به خطایی می‌زند یا با شما درباره موضوعی بحث و جدل میکند هرگز با رفتارهای کنترل‌نشده به او این سیگنال را ندهید که از عهده حل مشکلات برنمی‌آیید. برای مثال هرگز نگویید :« خدا کنه من بمیرم از دست تو راحت بشم!» شما با بیان این جمله و جملاتی شبیه به این به نوجوان‌تان حس بی‌ارزشی می‌دهید و به او می‌فهمانید که نمی‌توانید مشکلات به وجود آمده را حل کنید. یعنی غیر از اینکه او را تحقیر می‌کنید راه‌های فرار از مشکل را به جای حل صورت مساله به او یاد می‌دهید.
فارس